De stad was van de Middeleeuwen tot de wereldoorlogen zeer begeerd door de nabijheid van Engeland en de Spaanse Nederlanden. Calais was na de gebeurtenis van de Burgers van Calais twee eeuwen lang deel van Engeland ( 1347-1558) en aan het eind van de 16de eeuw Spaans.
Van Kaleis tot de wederopbouw
De stad moest heel vaak verdedigd en versterkt worden. Veel bouwwerken zijn inmiddels afgebroken zoals het fort en de 13de eeuwse muren van het middeleeuwse Kaleis die in de huidige wijk Calais-Nord lagen .
De Graaf van Boulogne, Filips Hurepel, liet vanaf 1228 verdedigingswerken bouwen die met grachten omgeven werden. Later wilde de koning van Engeland de stad Calais die al een goed verdedigde handelshaven had bezitten…
Van de middeleeuwse stad zijn maar weinig resten over. De wachttoren is het oudste bouwwerk. Het ligt in het centrum dat tijdens de tweede wereldoorlog veel te lijden had en nu een mooi voorbeeld is van de na-oorlogse wederopbouw.
Vauban…maar niet alleen hij
De stadsmuren zijn verdwenen maar forten staan er nog. Door de eeuwen heen werd een gordel van forten gebouwd om de toegang tot Calais te beschermen. De overgebleven gebouwen hebben één overeenkomst: zij zijn gemaakt met gele baksteen… zand was immers de belangrijkste grondstof voor de plaatselijke bouwers. Elk fort had een duidelijke rol die door de eeuwen heen wel eens veranderde. In het centrum stond de citadel waar het garnizoen ondergebracht was. Daar staat nog een muur en een toren uit het Middeleeuwse Kaleis. De Engelsen bouwden het Fort Risban bij de ingang van de haven tijdens het beleg van 1346-1347 om de toegang van de haven te bewaken. Het Fort Nieulay was een tolbrug bij de ingang van het westen van de stad. Dit is een van de weinige sluisforten van Frankrijk en het belangrijkste bouwwerk dat Vauban in Calais bouwde.
Door de eeuwen heen leverden verschillende Franse militaire bouwkundigen hun bijdrage bij het bouwen van forten en de verdediging van de streek: Jean Errard (16de eeuw), Vauban (17de eeuw) en Séré de Rivières.
Het is de moeite waard om het Fort Nieulay, de Citadel en het Fort Risban te bezoeken, met name tijdens de Euregionale dagen van versterkte steden (in het laatste weekend van april).
In andere kustforten stond de artillerie op zee gericht om de stad te verdedigen.
Het oosten van de haven van Calais werd door het Fort Vert beschermd, de ingang van de haven door het Fort Rouge. Een derde fort ligt ter hoogte van de gemeente Blériot Plage; het Fort Lapin. Het ligt moest en het westen van de haven beschermen en wordt op het moment gerestaureerd.
De 'derde generatie' vestingwerken was onderdeel van de Atlantikwall. Deze liet het Duitse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwen om een eventuele landing op de kust van de Pas-de-Calais tegen te gaan.
